Bedevaart naar Chartres (3)

Waarom de Traditionele Mis?

« De ritus drukt de eenheid tussen het gebed en het handelen van de Kerk uit in een vorm die de geschiedenis overstijgt. Ze concretiseert het verband tussen de liturgie en de Kerk die de geloofsschat bewaart die door de apostolische traditie werd doorgegeven. Deze band met de Kerk laat toe dat er verschillende vormen zijn, laat een ontwikkeling toe, maar sluit het willekeurige absoluut uit ». Kardinaal Ratzinger, 2000.

Beste bedevaarders,

Jullie weten dat de H. Missen tijdens deze bedevaart gecelebreerd worden volgens de buitengewone vorm van de Romeinse ritus. De vorm van de ritus zoals die overal gebruikt werd voor de postconciliaire liturgische hervorming. Deze Mis wordt vaak ‘traditionele Mis’ of ‘Mis van Pius V’ genoemd.

Misschien vragen sommigen van jullie zich af waarom deze keuze? Waarom deze oude ritus die voor een groot stuk teruggaat tot de zesde eeuw?

I.            De grote principes van de liturgie

Om hierop te kunnen antwoorden moeten we kijken naar het grote principe van de liturgie. Vaticanum II, in navolging van het concilie van Trente, herinnert ons eraan dat de liturgie voor alles een cultus is die aan God gegeven wordt. Een cultus die de gelovigen richten tot onze Heer Jezus Christus, maar die de Heer ook zelf aan zijn Vader geeft.

Deze cultus moet heilig en volgens de wens van God zijn.

We gaan dus niet naar de Mis om een priester gelukkig te stemmen, niet omdat die en die ook naar de Mis gaan of om andere menselijke redenen. We gaan naar de Mis om God eer te brengen, een cultus die Hem echt waardig is.

De liturgie is ook geen catecheseles. Je missaal bevat geen volledige definitie van wat de Mis is. Wat je wel zult vinden als je de liturgie van de Heilige Mis volgt, is een verzameling gebeden, woorden, gebaren, gewaden en liturgische voorwerpen die je de Mis doen kennen.

Het zijn allemaal uiterlijke, zichtbare tekenen die duidelijk naar de natuur en essentie van het mysterie verwijzen.

Daarom zijn al deze tekenen zo belangrijk. Ze leiden ons naar het Onzichtbare. Het is waar dat niet elk kruisteken of elke kniebuiging op zich gezien essentieel en noodzakelijk is. Het geheel van de uiterlijke tekenen is dit echter wel.

Jullie kennen zonder twijfel het gezegde « lex orandi, lex credendi », te vertalen door: « zo het gebed, zo het geloof ».

Inderdaad, als de liturgie niet duidelijk de natuur van het mysterie veruitwendigt, dan is het Geloof zelf misschien verzwakt. Als je bijvoorbeeld altijd zou bidden aan de hand van protestantse gebedenboeken, dan loop je sterk het risico om zelf een protestant te worden. Want de protestantse gebeden dragen een protestantse leer met zich mee.

Pius XII legt dit alles heel goed uit in zijn prachtige encycliek over de liturgie, "Mediator Dei".

II. Dieperliggende redenen voor onze liefde tot de traditionele liturgie

Er zijn hiervoor drie redenen: theologisch, liturgisch en spiritueel.

1.            Theologische reden

Er zijn drie aspecten van de theologie van de Mis die in de traditionele liturgie goed tot uitdrukking komen.

a)            Eerste theologische aspect: het offerkarakter van de Mis

In zijn encycliek over de Eucharistie « Ecclesia de Eucharistia », herhaalde paus Johannes Paulus II krachtig het offerkarakter van de Mis.  Als je ooit zou twijfelen aan het offerkarakter van de Mis, bestudeer dan deze encycliek of kijk eens naar de manier waarop Pater Pio de Mis celebreerde. Je zult zien dat Pater Pio tijdens het vieren van de Mis heel het lijden van Christus opnieuw beleefde: de doodstrijd in de Hof van Olijven, de graflegging. Wist je ook dat Pater Pio in 1965 de toelating kreeg van Paulus VI om de Mis in de traditionele ritus te blijven vieren tot zijn dood?

In de traditionele Mis wordt het offerkarakter heel mooi tot uitdrukking gebracht in de offertoriumgebeden. Er zijn ook de vele kruistekens die de priester maakt. Ook het kussen van het altaar, waar Christus zichzelf zal offeren als slachtoffer voor zijn Vader wijst hierop.

b)            Tweede theologisch aspect: de werkelijke tegenwoordigheid.

Iedere katholiek weet dat Onze Heer in een geconsacreerde hostie door de transsubstantiatie werkelijk aanwezig is met heel zijn menselijk en Goddelijk zijn. Deze werkelijke tegenwoordigheid vereist van onze kant een heel groot respect en tekenen van aanbidding. Daarom maakt de priester in de oude ritus een kniebuiging voor en na hij het Lichaam van Christus of de kelk met zijn bloed aanraakt. Daarom houdt de priester zijn duim en wijsvinger tegen elkaar vanaf de consecratie tot aan de vingerwassing na de Communie. Zijn vingers hebben immers de geconsacreerde hostie aangeraakt en je mag geen partikel van de hostie laten verloren gaan.

De communie op de tong is eveneens van groot belang. Het is niet zozeer omdat de tong zoveel waardiger zou zijn dan de hand (we zondigen vaak meer met onze tong dan met onze handen), maar de reden is dat Onze Heer zelfs in het kleinste partikel van de geconsacreerde hostie aanwezig is. Door de communie op de tong wordt vermeden dat er partikels verloren gaan. Daarom wordt in de traditionele Mis de Communie altijd op de tong gegeven en houdt men een pateen onder de kin van degene die ter communie gaat. De zalige moeder Teresa zei hierover: “Het verschrikkelijkste in onze huidige wereld is de handcommunie” (23 maart 1989, The Wanderer, Pakistan). Het hoeft dus niet te verwonderen dat Benedictus XVI de Communie niet meer op de hand wilde uitreiken en dat gelovigen die bij hem ter communie gaan moesten knielen.

c)            Derde theologisch aspect: de rol van de priester in vergelijking met die van de gelovigen

De priester heeft in de Mis een unieke rol omdat hij ‘in persona Christi’ handelt. Dit wil zeggen dat het Christus is die door de priester  handelingen stelt. De priester is dus een instrument in dienst van Christus, zodat Christus zijn offer opnieuw tegenwoordig kan stellen.

De gelovigen hebben de rol om, eens het offer volbracht is, het aan God aan te bieden. Hun rol is niet het offer opnieuw tegenwoordig te stellen. Ze moeten ook zichzelf offeren in verbondenheid met Christus die zich op het altaar offert voor hun heil.
In de traditionele Mis wordt deze unieke rol van de priester verduidelijkt. In het bijzonder door het feit dat hij zich aan het altaar in de richting van de Heer wendt en niet richting de gelovigen, behalve wanneer hij hen uitnodigt om te bidden. De priester is op die manier de herder, die de brug vormt tussen God en de gelovigen. Hij is tegelijk degene die tot God bidt in naam van de gelovigen en degene die Gods gaven aan de gelovigen aanbiedt.

2.            De liturgische reden

Benedictus XVI heeft in de tijd dat hij kardinaal was, meermaals het idee geopperd dat de liturgie een gave van God is die men moet ontvangen en niet iets wat men zelf kan in elkaar knutselen. Hij schrijft: “We stellen vast dat het nieuwe missaal, ondanks alle voordelen, verschenen is als een werk dat samengesteld werd door professors, en niet als een stap in een proces van continue groei. Dit deed zich nooit eerder voor. Dit is in tegenstelling met het eigen karakter van de liturgische evolutie”.

Van daar komt het grote idee van Benedictus XVI zijn “hervorming van de hervorming”. Volgens hem moet de traditionele Mis vrijgegeven worden, niet alleen omdat het een eerbiedwaardige ritus is die recht heeft op haar plaats in de Kerk, maar ook omdat ze als model kan dienen voor de hervorming van de hervorming. Vandaar zijn Motu Proprio "Summorum Pontificum" van 7 juli 2007 over het gebruik van de Mis in de buitengewone vorm.

3.            Geestelijke reden

Voor deze reden kijken we naar jullie: we zijn hier met zovelen die geraakt werden of terug gelovig werden door deze traditionele Mis.

Neen, het Latijn is geen obstakel om te missioneren, integendeel, want het geeft de liturgie een sacraal karakter! En de mensen, vooral de jongeren, willen sacraliteit, authenticiteit!

De traditionele Mis is echt een buitengewoon middel om de zielen te raken en tot God te brengen – hoeveel jongeren hebben het katholicisme leren kennen door de traditionele liturgie en zijn vervolgens gedoopt?

Maar er zijn ook velen die teruggekeerd zijn naar een echt beleefd christelijk leven en een overtuigd praktiseren ervan. Al deze mensen kunnen getuigen van de geestelijke voordelen van deze eeuwenoude liturgie.

Om te eindigen een kleine anekdote. Vele jaren geleden kwam Pater Gy naar de traditionele abdij van Le Barroux om te praten met de abt, Dom Gérard. Pater Gy was een grote specialist van de liturgische hervorming en hij begreep helemaal niet hoe wij nog aan de oude liturgie konden gehecht zijn. Hij was ervan overtuigd dat dit om puur intellectuele redenen was. Toen zei Dom Gérard hem: “Maar neen, pater, het feit dat wij aan de traditionele Mis gehecht zijn is geen verstandshuwelijk, maar een huwelijk uit liefde!”

Pater Gy was zichtbaar ontroerd door dit antwoord dat hij niet verwacht had en antwoordde:  « Hierover valt niets meer te verwijten. »